Samenvatting

Slim investeren in de toekomst

De afgelopen jaren hebben we als college en gemeenteraad gezocht naar een nieuw evenwicht. Vanaf 2008 worden we geconfronteerd met  teruglopende inkomsten en bezuinigingen als gevolg van de economische recessie.  Maar we willen ook de juiste investeringen blijven doen voor een goede toekomst van onze gemeente. De afgelopen jaren hebben we hard gewerkt aan het bereiken van dat nieuwe evenwicht. Dat betekent slim omgaan met de middelen die we tot onze beschikking hebben. Dat doen we ook  in deze begroting die we daarom de titel 'Slim investeren in de toekomst' hebben gegeven.

Slim, omdat we naar ons idee de juiste investeringen doen voor de toekomst van Uden. Dat geldt bijvoorbeeld voor het oplossen van een aantal verkeersvraagstukken en de bijdrage aan het Regiofonds om de regionale economie te versterken. De belangrijkste en omvangrijkste investering wordt gedaan in het voortgezet onderwijs door vervangende nieuwbouw voor het Udens College, locatie Schepenhoek. Dit is letterlijk en figuurlijk een 'slimme investering'.

Slim, omdat we er ook in geslaagd zijn om een weloverwogen pakket aan bezuinigingsmaatregelen van € 1,9 miljoen voor te stellen, waarbij een aanzienlijk deel gerealiseerd wordt door efficiencywinst door zaken anders te organiseren, efficiënter te werken.

We hebben een flink pakket aan reserve-maatregelen (totaal 1,8 miljoen euro) achter de hand. Aan de ene kant is het slim om niet meer te bezuinigen dan nodig is, hetgeen ook een wens van de Gemeenteraad is, en aan de andere kant is het slim dat we anticiperen. We verwachten namelijk dat de nieuwe kabinetsplannen wederom financiële gevolgen hebben voor onze gemeente.

Bij al onze afwegingen houden we ons aan de speerpunten van ons coalitieprogramma: handhaving van het sociaal vangnet  en geen lastenverzwaring voor onze burgers en bedrijven (naast de gebruikelijke inflatiecorrectie). De programmabegroting moet meerjarig sluitend zijn. Hiermee aantonend dat we een gezond en verantwoord financieel beleid voeren.

Programmaplan

Het Programmaplan beschrijft de belangrijkste ontwikkelingen en doelstellingen voor het komende jaar. Het Programmaplan 2014 is het laatste plan wat gebaseerd is op ons coalitieprogramma ‘Kiezen voor de toekomst van Uden, naar een nieuw evenwicht’. Op 19 maart 2014 zijn namelijk de gemeenteraadsverkiezingen waarna de nieuwe raad zich gaat buigen over nieuwe accenten voor de komende jaren. Wij richten ons met dit Programmaplan 2014 vooral op het afronden van ons huidige coalitieprogramma.

Investeringen

Alleen de naar ons idee hoogstnoodzakelijke extra uitgaven zijn als nieuwe offerte ingebracht. De meest in het oog springend en ook in financieel opzicht de meest opvallende is de vervangende nieuwbouw van het Udens College, locatie Schepenhoek. Het is een investering van €7,5 miljoen. De jaarlijkse lasten bij deze investering zijn berekend op € 475.000. Goede onderwijshuisvesting is niet alleen een wettelijke zorgplicht voor gemeenten maar is ook een ambitie uit ons coalitieprogramma. Wij hechten er veel waarde aan dat leerlingen in de gemeente Uden optimaal onderwijs kunnen volgen in hun eigen omgeving. Dat gaat in de huidige locatie niet meer. Het voorstel is nu dat de gemeente investeert in een sober en doelmatig gebouw op basis van de hiervoor geldende normen en dat het Udens college extra maatregelen neemt op het gebied van duurzaamheid en frisse lokalen.

De overige investeringen zijn voornamelijk verbeteringen in onze infrastructuur zoals de rehabilitatie Ruitersweg (€ 700.000), aanpassing kruispunt Losplaats/Velmolenweg/Botermarkt (€ 500.000) en de aanpassing kruispunt Oude Dijk-N264, Nieuwe Dijk (€ 500.000).
Verder verwijzen wij naar ons investeringsprogramma, waarin de diverse geplande (vervangings)investeringen zijn opgenomen.

Bezuinigingen

In de aanbieding van onze vorige Programmabegroting kondigden wij een nieuw bezuinigingstraject 2014 aan. Door de aanhoudende recessie moet het Kabinet namelijk ook voor de komende jaren bezuinigingen doorvoeren om de Rijksbegroting te kunnen laten voldoen aan de Europese normen.
Wij hebben het eerste kwartaal van 2013 gebruikt om een zorgvuldig bezuinigingsproces te doorlopen. Tot nu toe valt het te bezuinigingen bedrag voor de gemeente Uden nog mee. We gingen er in eerste aanzet vanuit dat we tussen de € 2,5 tot € 3 miljoen moesten bezuinigingen. In deze begroting van stellen we een pakket aan maatregelen van € 1,9 miljoen voor, waarmee de meerjarenbegroting met een licht voordeel sluit van € 200.000.  De bezuinigingsvoorstellen die nu niet geprioriteerd zijn kunnen bij een eventuele volgende noodzakelijke bezuiniging alsnog ingezet worden.

Zorgvuldige afweging bezuinigingen

Bij de prioritering hebben wij de uitgangspunten uit het coalitieprogramma als leidraad gebruikt. Zo hebben we voorstellen met betrekking tot belastingverhoging voor burgers naast ons neer gelegd. Alsook voorstellen met betrekking tot duurzaamheid, evenementen en het cultureel klimaat. Een opvallende daarin is het voorstel MIK, dat het cultureel klimaat wel degelijk raakt. Dat heeft een aantal redenen. MIK werkt, sinds zij begin 2013 geconfronteerd werden met de bezuinigingen, aan een totale hervorming van cultuureducatie in Uden. Plannen zijn uitgewerkt en voorbesproken met de ambtellijke organisatie. Er is een beweging tot verandering in gang gezet, met personele en organisatorische consequenties; dat gaat veel verder dan bezuinigen alleen. Deze ontwikkeling nu stopzetten en volgend jaar mogelijk opnieuw opstarten als er toch nog eens bezuinigd moet worden brengt de continuïteit van het aanbod cultuureducatie in gevaar. Om deze redenen blijft het voorstel gehandhaafd.

Gehanteerde financieel uitgangspunten

• Wij houden rekening met de prognoses van het Centraal Planbureau. Die prognoses worden door het Rijk vertaald naar circulaires. Deze circulaires bieden belangrijke aanknopingspunten voor het opstellen van de begroting. Voor deze begroting hebben we ons gebaseerd op de informatie uit de meicirculaire. De (financiële) gevolgen van de Rijksbegroting, die op Prinsjesdag is gepresenteerd door het Kabinet, wordt verwerkt in de Begrotingsnotitie 2015 en Programmabegroting 2015.
• Handhaving van het sociaal vangnet en geen extra lastenverzwaring naast de inflatiecorrectie zijn speerpunten uit ons coalitieprogramma die ook in deze Programmabegroting gehanteerd zijn.
• De Programmabegroting moet meerjarig sluitend zijn. Onze Programmabegroting sluit met een licht voordeel van afgerond € 200.000 in 2017.

Monitoring voortgang bezuinigingsmaatregelen 2012

Ook in programmabegroting 2012 is een aanzienlijk pakket aan bezuinigingsmaatregelen opgenomen. Het betrof in totaal een structureel bedrag van € 2,7 miljoen met hierbij opgeteld de nog te realiseren bezuinigingen uit voorgaande jaren maakt in totaal € 3,9 miljoen. Niet al die voorstellen zijn direct realiseerbaar. Om de voortgang van de realisatie periodiek te kunnen volgen hebben we een bezuinigingsmonitor ontwikkeld. Vier keer per jaar wordt de monitor opgesteld en we rapporteren de raad door middel van de Begrotingsnotitie en de Bestuursrapportage. In het eerste half jaar van 2013 is ruim € 1,1 miljoen van de bezuinigingen gerealiseerd.
Per saldo moet nog € 1,5 miljoen met ingang van 2017 gerealiseerd worden. We blijven pro-actief sturen op de realisatie hiervan.

Financiële positie
 

Onze financiën op orde houden is een belangrijke doelstelling die door het college en de gemeenteraad breed wordt ondersteund. Om dit te realiseren bieden wij dan ook jaarlijks een structureel sluitende begroting aan. Dat is een wettelijke plicht waaraan we uiteraard aan voldoen. Een structureel sluitende begroting betekent immers dat je structureel in staat bent je uitgaven ook daadwerkelijk op te vangen met inkomsten. Samen met de gemeenteraad hebben we in 2010 stappen gezet op het gebied van risicomanagement. We zijn steeds beter in staat om aan de voorkant van de besluitvorming na te denken en stil te staan bij mogelijke risico’s. Daarnaast sturen we actief op het verminderen van bestaande risico’s en het vergroten van onze weerbaarheid om risico’s op te vangen.
Het is helaas een gegeven dat onze financiële reserves de laatste jaren sterk achteruit lopen. Met name de vorming van voorzieningen om verwachte verliezen binnen het grondbedrijf op te vangen zijn hier debet aan. Zetten we onze incidentele risico’s nu af tegen onze vrije reserves dan komen we nu uit op een ratio van 1,77. Nog wel boven het gewenste minimumniveau overigens. De mogelijkheden om onze structurele risico’s op te vangen zijn beduidend minder. Hier komen we nu op een ratio van 0,56. Let wel, hier is het lichte overschot van deze begroting van € 200.000 al bij betrokken. Het blijft zaak om zoveel als mogelijk te sturen op het terugbrengen van deze structurele risico’s. In de paragraaf risico-inventarisatie en weerstandsvermogen staan we uitgebreid stil bij ons financieel beleid. 

Behandelingsprocedure

• 24 september: Aanbieding programmarekening 2013 aan de Raad
• 13 oktober: Uiterste datum indienen technische vragen door de fracties
• 22 oktober: Verstrekken antwoorden op de technische vragen door het college
• 30 oktober: Uiterste datum indienen algemene beschouwingen door de fracties
• 7 november: Behandeling en vaststelling programmabegroting 2014