Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Risicomanagement heeft een prominente plek binnen de planning en control cyclus van de gemeente Uden. Het is een continuproces. Bij alle planning & control producten wordt hierover gerapporteerd in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing* . In plaats van een periodieke inventarisatie is het risicomanagement bij de gemeente Uden een manier van denken. Het dient als hulpmiddel bij het nemen van besluiten door zowel Raad als college.
Financiële strategie en beleid
Zichtbaar is dat risicomanagement, wat het onderwerp is van deze paragraaf, slechts 1 van de 3 pijlers is.
De pijler dekking/sluitende begroting wordt nader toegelicht in het bestedings-en dekkingsplan van de Programmabegroting 2015. De pijler financiering komt aan de orde in financieringsparagraaf.
Prestatie indicatoren
Met ingang van de Programmabegroting 2015 zijn er prestatie indicatoren voor deze 3 pijlers opgenomen in Programma 5 Dienstbare en betrouwbare overheid. Op die manier is het mogelijk om nog beter te sturen op de financiële positie van de gemeente Uden.
Beleid
Het beleid voor risicomanagement (PDF, 502.2 kB) is geactualiseerd en door uw Raad vastgesteld in december 2014. De belangrijkste wijziging ten opzichte van het eerdere beleid is dat er geen onderscheid meer wordt gemaakt tussen incidentele en structuerele risico's. Dit resulteert in 1 weerstandsratio. De inzichtelijkheid in de risico's van de gemeente Uden is hiermee niet gewijzigd. De verantwoording van de risico's vindt op dezelfde transparante wijze plaats als voorheen.
Risico's, weerstandscapaciteit en ratio's
Risico's
Doelstelling van de gemeente Uden is om periodiek inzicht te hebben in de risico's. Hierover wordt 4x per jaar (in de Begrotingsnotitie, de Programmabegroting, de Bestuursrapportage en de Programmarekening, verantwoording afgelegd. De financiële omvang van deze risico's wordt op een uniforme wijze, conform het vastgestelde beleid, in beeld gebracht.
Top 10 risico’s
De risico inventarisatie vindt plaats op basis van de inschatting van de financiële impact en de kans van optreden. We hanteren hierbij klassen van 1 tot 5. Hierbij oplopend van kans en financiële impact. Voor een verdere toelichting op dit systeem van risicobeoordeling verwijzen wij naar het eerder genoemde beleid voor het risicomanagement vastgesteld in december 2014. Hieronder is schematisch weergegeven wat de grootste risico’s zijn voor de gemeente Uden. Voor deze weergave is geen onderscheid gemaakt tussen de incidentele en structurele risico’s.
De risico’s in het rode gebied zijn voornamelijk risico’s vanuit het grondbedrijf. Deze risico’s zijn ingeschat als hoog en zijn onder de aandacht. Bij het grondbedrijf is de risico inventarisatie een belangrijk onderdeel van het meerjarig perspectief. Ook de externe accountant bevestigd dat de beheersing, wat een belangrijk gedeelte is van de risico inventarisatie, van het grondbedrijf op orde is. Gezien de onzekerheid van de ontwikkelingen op de markt blijft dit risico groot.
De overige risico's in het oranje gebied zijn verschillend van aard. Zichtbaar is dat de kans dat ze zich voordoen redelijk gering is maar als ze zich voordoen is de financiële impact aanzienlijk. Deze risico's zijn gedetailleerd toegelicht in de risico inventarisatie. Daar zijn ook de beheersingsmaatregelen opgenomen om deze risico's zo goed mogelijk af te dekken.
Risico's per programma
De risico's verdeeld over de programma's zien er als volgt uit. Hierbij is eveneens de ontwikkeling van de risico's ten opzichte van de Programmabegroting 2015 zichtbaar.
Klik hier voor de specificatie van de risico's per programma.
Uitgebreide risico analyse
De risico's worden conform ons beleid voor risicomanagement geïnventariseerd. Hierdoor is op een gedetailleerd niveau inzicht in de risico's die de gemeente Uden loopt. Tevens wordt door de vakafdelingen aangegeven op welke wijze de risico's beheerst worden. Voor de volledige risico inventarisatie klik hier.
Weerstandscapaciteit
De weerstandscapaciteit bedraagt € 31.6 mln. Voor de specificatie hiervan klik hier.
Weerstandsratio
De weerstandsratio wordt als volgt berekend:
weerstandscapaciteit
risico's = weerstandsratio
De weerstandsratio geeft aan in hoeverre de gemeente Uden in staat is haar risico's op te vangen.
Toelichting ontwikkeling ratio
De werkelijke ratio is toegenomen met 0.7 ten opzichte van de begrote ratio voor 2014 en met 0.5 ten opzichte van de weerstandsratio in 2013. Dit wordt veroorzaakt door de toename van de algemeen vrij besteedbare reserve in 2014 als gevolg van de vrijval van reserves bij de herijking reserves en voorzieningen 2013 van € 9 mln. Daarentegen zijn de risico's toegenomen. Ten opzichte van de begroting 2014 zijn deze toegenomen met € 400.000 en ten opzichte van de Programmarekening 2013 met € 1.000.000. Dit wordt met name veroorzaakt door de toegenomen risico's in programma 2 Maximaal meedoen als gevolg van de decentralisaties.
Per saldo ontwikkelt de ratio zich positief en zit op de norm van 2.
Doorkijk naar de toekomst
De weerstandsratio ligt op de gestelde norm maar er zijn nog steeds veel factoren die deze ratio direct negatief kunnen beïnvloeden. Denk hierbij aan afboekingen vanuit de grondexploitatie, het niet halen van bezuinigingstaakstellingen, toename van de incidentele risico’s en negatieve resultaten in afwijkingenrapportages.
Om het weerstandsvermogen minimaal op niveau te houden of te verbeteren, zal net als voorgaande jaren verder worden gegaan met de volgende stappen:
• Actief sturen op het realiseren van de bezuinigingen doormiddel van de bezuinigingsmonitor.
• Extra kritisch kijken naar B&W voorstellen waarbij als dekking de algemene reserve wordt genoemd.
• Bestemmingsreserves kritisch screenen en waar mogelijk vrij laten vallen ten gunste van de algemene vrije reserve.
• Bestemmingsreserves koppelen aan de algemene vrije reserve.
• Eventuele exploitatieoverschotten direct toevoegen aan de algemene vrije reserve.
Daarnaast is het van belang om de risico's te blijven beheersen en nieuwe risico's te identifceren. Doelstelling is om risicobeheersing in 2015 meer te koppelen aan de interne controle zodat er een betere toets plaatsvindt op de werking van de beheersingsmaatregelen.
Voor het sturen op de financiële positie heeft de gemeente Uden de 3 pijlers, dekking/ sluitende begroting, financiering en risicomanagement en weerstandscapaciteit gedefinieerd. Ondanks dat deze pijler, risicomanagement en weerstandscapaciteit op de norm ligt is er binnen de gemeente Uden veel aandacht om de financiële positie te verbeteren. Zie hiervoor ook de financieringsparagraaf.
Ontwikkeling vermogenspositie
De gemeente Uden wil sturen op risico’s en weerstandsvermogen. Belangrijk hierbij is ook de ontwikkeling van de vermogenspositie van onze gemeente. De vermogenspositie heeft betrekking op de incidentele weerstandscapaciteit. In onderstaand overzicht is duidelijk zichtbaar hoe het vermogen zich ontwikkelt.
In de grafiek is zichtbaar dat de reserve positie van de gemeente Uden van 2011 flink is afgenomen ten opzichte van 2009. De afname van het vermogen wordt voornamelijk veroorzaakt door de genomen verliezen in het grondbedrijf. De vermogenspositie staat onder druk en daar zijn wij ons bewust van. Stappen die genomen worden om onze vermogenspositie en de financiële positie te verbeteren zijn beschreven bij de doorkijk naar de toekomst. Daarnaast is de verbetering van de financiële positie ook een belangrijk onderdeel van het nieuwe strategische financieel beleid. De activiteiten en prestatie indicatoren om deze te meten, zijn opgenomen in de Programmabegroting 2015 onder programma Dienstbare en betrouwbare overheid.