Sociaal domein

Inleiding

Per 1 januari 2015 heeft de overdracht van taken op het gebied van de Participatiewet (de samen-voeging van de Wwb, de Wsw en een deel van de Wajong), de Jeugdwet (overheveling vanuit Provincie en Rijk) en de Wmo2015 (overheveling van langdurige zorg vanuit de Awbz) plaatsgevonden. In deze paragraaf wordt dieper in gegaan op de totale financiën binnen het Sociaal Domein. Voor een nadere inhoudelijke toelichting wordt naar het programma Maximaal Meedoen verwezen. 

Ontwikkeling (integratie)uitkering Sociaal Domein

Met ingang van 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijke geworden voor de uitvoering van taken op gebied van participatie, jeugd en langdurige zorg (Wmo2015). In het eerste jaar (begroting 2015) bedroeg de integratieuitkering Sociaal Domein ruim € 25,2 miljoen aflopend naar een kleine € 21,5 miljoen in 2020 (op basis van de meicirculaire 2015).  In de tabel hieronder is een nadere specificatie naar de drie verschillende deelfondsen weergegeven.

In het regeerakkoord “Vertrouwen in de toekomst” is opgenomen dat het integreerbare deel van de integratieuitkering Sociaal Domein met ingang van 2019 in de algemene uitkering opgaat. Daar waar voorheen de budgetten in het Sociaal Domein meerjarig per deelfonds in de circulaires opgenomen waren, is nu slechts dat deel direct zichtbaar wat als integratie uitkering beschikbaar blijft.

Concreet betreft dit de onderdelen: Wmo onderdeel Beschermd wonen (regionaal via de gemeente Oss), Jeugd onderdeel Voogdij/18+ en de Participatie onderdelen: voorheen Wajong, Begeleid werken (ex Wsw-regulier en ex Wsw / Beschut werk) en de Wsw -‘oude stijl’. Deze zullen op een later moment overgaan. De onderdelen Wsw en voorheen Wsw/Beschut werk (onderdeel van begeleid werken) kunnen niet geïntegreerd worden met de algemene uitkering. Deze zullen op het moment dat de participatie-onderdelen voorheen Wajong en voorheen Wsw (regulier werk) worden overgeheveld naar de algemene uitkering, worden omgezet in een decentralisatie-uitkering. De echte verandering in inkomsten komt voor de gemeenten pas in 2021. Dan wordt namelijk de verdeling van het deel voor het hele Sociaal Domein (dus voor zowel de oude als de nieuwe taken) in de algemene uitkering herzien.

Op basis van de meicirculaire 2018 ontwikkelt de rijksbijdrage Sociaal Domein (via de integratie- en de algemene uitkering) over de periode 2018 tot en met 2022 als volgt. Deze cijfers komen overeen met de gepresenteerde cijfers in de programmabegroting 2019 (Programma bedrijfsvoering, gemeente-fonds, onder het kopje Ontwikkelingen).

Raming inkomsten en uitgaven in het Sociaal Domein

Eerder is een globale raming van de verwachte inkomsten in het Sociaal Domein in relatie tot de te verwachte uitgaven in het Sociaal Domein 2015-2020 opgesteld. Op basis van de ontwikkelingen in de meicirculaire 2018 (het budget), het Inkoopplan 2019 Wmo2015 Noordoost Brabant, het voorlopige budgettaire kader 2020 (incl. bijtstelling 2019) Jeugdhulp Noordoost Brabant (nog niet besloten) en het transformatieplan Jeugd heeft er een update van deze globale voorlopige raming plaatsgevonden.

Deze update heeft het eerder gepresenteerde globale beeld niet doen veranderen, met dien verstande dat de tekorten op Jeugd (m.n. door een stijging van de kosten Jeugd ZIN) naar verwachting fors verder zullen toenemen en de overschotten op de Wmo (m.n. als gevolg van de invoering van maximalisering van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage/abonnementstarief en  het nieuwe contract hulpmiddelen en trapliften) verder zal afnemen. 
 
Voor een volledig beeld, zijn naast de voorlopige raming 2020 ook de realisatiecijfers uit de jaar-rekening 2015, 2016, 2017 en 2018 in onderstaande tabel opgenomen. Hierbij dient nog wel te worden opgemerkt dat bij het opmaken van de jaarrekening 2018 er nog geen definitieve afrekening ZIN en PGB Jeugd is ontvangen. Ook voor de Wmo2015 is er nog geen definitieve afrekening ZIN en PGB ontvangen. In de jaarrekening zijn daarom ramingen voor 2018 opgenomen, welke naar aanleiding van de afrekeningen nog kunnen wijzigen.
 

(*)
Jeugd jaarrekening 2017:
De plus in de jaarrekening 2017 Jeugd is vooral het gevolg van een positieve afrekening SVB/PGB over voorgaande jaren. Daarnaast heeft de gemeenteraad in 2017 éénmalig een extra budgetten voor Jeugd ten laste van de reserve Sociaal Domein beschikbaar gesteld. Zonder deze éénmalige extra budgetten en de afrekeningen van de PGB over voorgaande jaren zou er sprake zijn van een (fors) tekort op Jeugd.

Jeugd jaarrekening 2018:
Ook in de jaarrekening 2018 is voor Jeugd  een plus opgenomen welke in belangrijke mate is toe te schrijven aan de afrekeningen ZIN over de jaren 2015-2017 en aan de in 2018 van het rijk incidenteel ontvangen transformatiemiddelen. Daarbij kan ook nog worden opgemerkt dat de gemeenteraad in 2018 voor Jeugd incidenteel extra budgetten ten laste van de reserve Sociaal Domein beschikbaar heeft gesteld. Zonder deze éénmalige extra budgetten zou er ook in 2018 sprake zijn van een fors tekort op Jeugd. Het is de verwachting dat medio 2019 opnieuw voorstellen aan de gemeenteraad zullen worden voorgelegd om extra budgetten Jeugd voor de jaren 2019 (bijstelling) en 2020 beschikbaar te stellen.

Bestemmingsreserve Sociaal Domein

De gemeenteraad heeft op 3 juli 2014 via een amendement bij het raadsvoorstel Programmarekening 2013 (2014/10252) besloten een Bestemmingsreserve Sociaal Domein in te stellen waaraan de even-tuele overschotten in het Sociaal Domein (Wmo2015, Jeugd en Participatiewet) en Wmo individueel worden toegevoegd. Bij tekorten in het Sociaal Domein (Wmo2015, Jeugd en Participatiewet) en Wmo individueel kan uit deze bestemmingsreserve Sociaal Domein worden geput.

Daarnaast is het mogelijk extra in het Sociaal Domein te investeren met de intentie het Sociaal Domein op termijn binnen de beschikbare budgetten uit te voeren. Het op 22 juni 2017 genomen raadsbesluit over de inzet van extra middelen voor het Regionaal plan van aanpak Transformatie Jeugdhulp 2018-2019 (2017/ 13129) is hier een goed voorbeeld van. De reserve kan niet als een structureel dekkingsmiddel worden ingezet. 

In onderstaande tabel is het verloop van de bestemmingsreserve (BR) Sociaal Domein weergeven. Hierin zijn alle door de gemeenteraad genomen besluiten verwerkt.