Bestuurlijke hoofdlijn
Programmabegroting 2021 is de derde en tevens laatste begroting waarin we invulling geven aan ons coalitieprogramma ‘Bruisend Uden: daar wil je zijn, daar wil je blijven!’. De volgende programmabegroting wordt een co-productie van Landerd en Uden. Dat wordt de 1e programmabegroting van de nieuwe gemeente Maashorst, die op 1 januari 2022 officieel zal starten. Beide raden hebben zich al uitgesproken over deze 1e programmabegroting van de gemeente Maashorst. Het wordt een beleidsarme begroting, waar het nieuwe college en de nieuwe raad op basis van hun coalitieakoord richting aan kunnen geven. Dit door middel van de planning en controlcyclus.
Nu ligt dus de laatste programmabegroting van de gemeente Uden voor. In deze bestuurlijke hoofdlijn brengen we de belangrijkste beleidskeuzes in beeld.
Inleiding
Dit maakt Uden uniek
Groen, Gezond, Gezellig, Gastvrij en Gezamenlijk, dat is Uden. Deze 5G’s vormen niet alleen ons DNA, ze zijn ook leidend in onze ambitie voor de toekomst. Uden onderscheidt zich vooral door een combinatie van factoren, zoals een prettig winkelcentrum (zowel qua aanbod als qua infra), de centrale ligging in de regio en de gastvrijheid van de Udenaar. De inzet van de 5G’s vindt zijn kracht in de combinatie van de vijf kernwaarden. Oftewel: die vijf G's staan niet op zichzelf, maar juist de optelsom maakt Uden bijzonder.
Groen Uden
Uden is letterlijk en figuurlijk een groene gemeente. Je ziet het meteen als je door onze wijken fietst: veel groen, veel ruimte. En net buiten de bebouwde kom vind je nog meer groen in parels als Bedaf en de Maashorst. Het is fijn wonen in zo’n groene omgeving. Daar zijn we dan ook zuinig op. We investeren gericht in duurzame innovatie op het gebied van energie en reductie van vervuiling.
Gezond Uden
Door samenwerking een topregio worden. Dát is onze ambitie in Noordoost-Brabant (AgriFood Capital). Uden richt zich daarbij vooral op het thema Gezond, in de betekenis van gezond leven, eten en bewegen, gebruik makend van de nabije natuur. Door de unieke combinatie van factoren (natuur, stedelijke voorzieningen, kennis, arbeidspotentieel en een ondernemende overheid) biedt Uden een vruchtbaar vestigingsklimaat voor ondernemers en kennisinstellingen met vernieuwende ideeën over gezond leven. Preventief én curatief.
Gezellig Uden
We staan bekend om ons gezellige winkelcentrum. Niet alleen door het gevarieerde aanbod van winkels, maar ook door de compacte vorm. En natuurlijk door het grote aantal sfeervolle restaurants, cafés en hotels/b&b’s. Bovendien biedt Uden veel extra voorzieningen, zoals een theater, een bioscoop en een zwembad. Uden is een plek waar mensen uit de hele regio elkaar graag ontmoeten. We zijn ook sterk in het organiseren van evenementen, zoals de jaarlijkse kermis en de Schapendag in Odiliapeel. Er is altijd wel iets te beleven in Uden.
Gastvrij Uden
Je bent van harte welkom in Uden. Dat voel je. Iedereen kan meedoen. We maken ontmoetingen mogelijk en hebben nog echt aandacht voor elkaar. We zijn een vriendelijke gemeenschap met actieve mensen die elkaar een warm hart toedragen. Ook staan we altijd open voor nieuwe ideeën en mogelijkheden om die ontmoeting vorm te geven, in onze ontmoetingscentra, maar bijvoorbeeld ook online.
Gezamenlijk Uden
De projecten ‘Udenaar de toekomst’ en G1000 Uden hebben veel mooie, goede initiatieven voortgebracht. Ideeën zijn uitgewerkt, mensen zijn met elkaar verbonden. Daarnaast raadplegen we bij elk plan of ruimtelijk project de belanghebbenden. Zo geven we invulling aan die vijfde G van gezamenlijk. We gaan met elkaar in gesprek en werken van daaruit samen aan de ontwikkeling van Uden, Volkel en Odiliapeel.
Bestuurlijke hoofdlijn
1. Veiligheid
Coronacrisis
De coronacrisis heeft een enorme impact gehad en heeft het nog steeds. De gevolgen van deze crisis hebben zich breed in de samenleving doen voelen. Gemeente Uden heeft samen met inwoners, bedrijven en ketenpartners zoveel mogelijk samen opgetrokken om te staan voor een veilige en leefbare samenleving. In 2021 blijven we alert op een goede aanpak van het bestrijden van de crisis en we monitoren de incidentele en structurele gevolgen nauwgezet.
Veilig Uden
De gemeenteraad heeft eind 2018 het Integraal Veiligheidsplan (IVP) vastgesteld voor 2019-2022. Dit is uitgewerkt in een uitvoeringsplan voor de eerste twee jaar, 2019 en 2020. Wij streven ernaar om in het laatste kwartaal van 2020 een uitvoeringsplan voor 2021 aan te bieden. De belangrijkste onderwerpen die in 2020 met prioriteit opgepakt worden zijn wijk- en woonoverlast, woninginbraken, fietsendiefstal, betrokkenheid inwoners bij veiligheid, jeugdoverlast en verwarde personen In 2021 gaan we samen met de gemeente Landerd een onderzoek uitvoeren naar veiligheid en veiligheidsgevoel. De resultaten daarvan zijn input voor het door de gemeente Maashorst in 2022 vast te stellen Integraal Veiligheidsplan.
We maken ons zorgen over ondermijning, verruwing en verstoring van de orde in de samenleving. Ook de afnemende sterkte van de politie om tegen deze verschijnselen op te treden, baart ons zorgen. Lokaal zetten we steeds meer BOA’s in om de handhavende taken op te pakken. Wij zijn van mening dat BOA’s qua uitrusting ook in staat gesteld moeten worden dat werk zo veilig mogelijk te doen.
2. Verkeer en vervoer
Bereikbaarheid/ontsluiting
Ook in 2021 zullen we weer veel aandacht besteden aan de ontsluiting van Uden en optimale bereikbaarheid voor onze inwoners, bezoekers en ondernemers. Dat doen we onder andere in projecten voor de N605 (Volkel) en N264 (Rondweg/Lippstadtsingel) en in een lobbytraject voor de A50. Dit zijn namelijk de drie belangrijkste verkeersaders in ons wegennet, die steeds vaker overbelast raken. Het helpt bij die lobby zeker dat de economische betekenis van onze regio landelijk steeds meer wordt onderkend. Door een goede combinatie van maatregelen willen we bijdragen aan verbetering van de verkeersdoorstroming en de leefbaarheid (qua geluid/stof) voor de omgeving, alles met in achtneming van een goede verkeersveiligheid.
3. Economie
Economische ontwikkeling
Het winkelcentrum in Uden heeft door de regionale aantrekkingskracht en door de mix van winkels en horeca een belangrijke economische functie in onze gemeente. Door investeringen in bijvoorbeeld de herinrichting van de Marktstraat, behouden we deze functie ook in de toekomst.
Centrumvisie
Het traject dat we in 2019 in gang hebben gezet, leidt in 2021 tot een definitief visiedocument. Daarin leggen we vast hoe we ervoor gaan zorgen dat het centrum van Uden leefbaar, vitaal en aantrekkelijk blijft, ofwel een ‘place to be’. Dat doen we in nauwe samenwerking met belanghebbenden, zoals centrumondernemers, bewoners en bezoekers. Centraal staan de vragen: wat verstaan we onder een economisch vitaal centrum, wat doen we met de Markt en wanneer is een centrum levendig en heeft het betekenis? Na vaststelling van de visie door de gemeenteraad gaan we aan de slag om die visie te vertalen naar een plan van aanpak.
Evenementen
De maatschappij is in beweging en dynamisch. Zeker nu, een paar maanden na de uitbraak van corona, vraagt dit om flexibiliteit. We blijven samen met organisatoren zoeken naar mogelijkheden om evenementen binnen de RIVM-richtlijnen mogelijk te maken. Daarnaast blijft het nog steeds onze inzet om volgend jaar een evenemententerrein aan te wijzen.
Uitgifte bedrijventerreinen
Wij vinden de economische groei van Uden erg belangrijk, zowel voor bestaande als voor nieuwe bedrijven. Begin 2021 wordt het bestemmingsplan voor Hoogveld-Zuid vastgesteld, waarna de kavels in de verkoop gaan. We gaan de planvoorbereiding uitvoeren voor de locatie Vluchtoordweg en zullen initiatieven van derden waar mogelijk faciliteren.
Grondbedrijf
Park Maashorst kamer 4, in dit gebied wordt ruimte geboden aan initiatieven vanuit de Udense gemeenschap voor nieuwe woonvormen die we in Uden nog niet kennen. Daarnaast wordt voor een deel van dit gebied de markt benaderd om er woningen te ontwikkelen. Hiervoor worden nog kaders en randvoorwaarden opgesteld.
4. Onderwijs
Onderwijshuisvesting
In 2021 wordt weer volop geïnvesteerd in onderwijshuisvesting. We gaan aan de slag met de voorbereidingen (planvorming en ruimtelijke procedures) voor de bouw van IKC West, waarin openbare basisschool De Klimboom en kindcentrum Aventurijn hun plek krijgen. Er wordt dit jaar ook gestart met de planvorming en realisatie van permanente uitbreiding van Speelleercentrum De Wijde Wereld en van Vrijebasisschool de Zevenster. Rond de zomer van 2021 zal de nieuwbouw van Ontmoetingsplein Mellepark gerealiseerd zijn, met daarin het Integraal Kindcentrum Oost. Basisscholen Camelot en De Palster hebben dan weer een eigen permanente locatie. Dit jaar wordt De Maashorst School voorzien van de benodigde Onderwijs Leerpakketten (OLP).
5. Sport, cultuur en recreatie
Sport
In september 2019 is het nieuwe sport- en beweegbeleid vastgesteld. In 2020 zijn we gestart met het bijbehorende uitvoeringsprogramma dat in 2021 een vervolg krijgt (loopt tot aan de herindeling). Een concreet voorbeeld is de plaatsing van beweegtoestellen in het Sportpark Uden. Een plek waar jong en oud elkaar in een sportieve setting kunnen ontmoeten, en waar iedereen gratis gebruik van kan maken. Dit sportieve aanbod in de openbare ruimte sluit goed aan bij onze wens om ook ongeorganiseerd sporten te stimuleren in onze gemeente.
In Ontmoetingsplein Mellepark wordt een nieuwe sporthal gerealiseerd, inclusief een zaaldeel met vaste turnopstelling voor gymnastiekvereniging V&K. Vanuit sport zijn we ook betrokken bij de inrichting van een beweegvriendelijke buitenruimte bij het ontmoetingsplein, die zowel de kinderen van de scholen als de mensen in de wijk uitdaagt om in beweging te komen.
Pilot
Recent zijn we gestart met de pilot Participatie en Sport. Inwoners zonder werk die gebruik maken van een gemeentelijke uitkeringsregeling, kunnen een half jaar lang gratis meedoen aan sport- en/of beweeglessen, onder begeleiding van een buurtsportcoach. Zij helpt bij het vinden van passend sport- en beweegaanbod en werkt samen aan een Positieve Gezondheid. Doel is om mensen te stimuleren om door te sporten hun fysieke en mentale welzijn te vergroten en meer zelfvertrouwen te ontwikkelen.
Park Moleneind
In 2020 is er een doorstart gemaakt met de werkzaamheden van Park Moleneind. Zo is het veld 2 van FC de Rakt verdraaid en tevens zijn er werkzaamheden in de omgeving van de Schepersweg uitgevoerd. Voor 2021 staat op de planning om de parkinrichting rondom de velden van FC de Rakt, Rugbyveld van Octopus en de nabije omgeving van de molen uit te gaan voeren. Daarnaast worden er parkeerplaatsen toegevoegd aan het de zijde van de toegangsweg van het park.
We blijven ons inzetten om zoveel mogelijk mensen uit de diverse doelgroepen aan het bewegen te krijgen, en het bieden van ondersteuning en begeleiding op verschillende gebieden. Zodat we in de gemeente Uden blijven beschikken over een uitgebreid sportkapitaal met veel toekomstbestendige verenigingen die diverse sporten aanbieden en hun maatschappelijke rol vervullen.
Cultuur
Kunst en cultuur zijn belangrijk voor de ontwikkeling van jonge mensen. We willen daarom meer aandacht voor cultuuronderwijs. Het afgelopen jaar hebben we gekeken hoe we cultuur kunnen verankeren in zowel binnenschoolse als buitenschoolse activiteiten. Dit resulteert voor 2021 in concrete acties die we gaan vastleggen in prestatieafspraken, o.a. met Kunst & Co.
We willen als gemeente dat Kunst & Co zich nog meer kan profileren als onafhankelijke marktplaats, om zo een evenwichtig podium te bieden voor het culturele aanbod in Uden. Dit houdt onder andere in dat zij een digitaal platform gaat beheren, waarop naast het eigen aanbod ook alle activiteiten van muziekverenigingen en andere culturele stakeholders in de gemeente te vinden zijn.
Recreatie
Natuurgebied De Maashorst moet een prachtig en toegankelijk natuurgebied blijven. In 2021 zullen we de bevindingen uit de in 2020 georganiseerde evaluatie van de grote grazers (o.a. via een brede enquête onder inwoners) zo nodig vertalen naar nieuw beleid en/of nieuwe maatregelen, zodat mensen in alle vrijheid kunnen blijven genieten van het gebied, zonder zorgen over hun veiligheid.
6. Sociaal domein
Preventie en vroegsignalering
De uitvoering van de WMO, Jeugdwet, Participatiewet en GGZ vraagt om een vernieuwende, innovatieve aanpak zodat, ook op termijn, de zorgvraag betaalbaar blijft. We willen inwoners optimaal laten participeren en individueel maatwerk voorkomen. We doen dit door het gebruik van algemene voorzieningen te stimuleren en kiezen voor een wijkgericht aanpak. Daarvoor gaan we in 2020-2021 in drie wijken (Bogerd-Vijfhuis, in Melle en in Odiliapeel) een pilot draaien met (de methode) ‘netwerk van voorzieningen’. In deze pilotwijken zetten we extra in op de realisatie van informele netwerken en ligt de focus op het verbeteren van het aanbod in (algemeen toegankelijke) voorzieningen binnen het sociaal domein. Inwoners kunnen hier zonder indicatie gebruik van maken. Binnen deze drie pilots werken we intensief samen met onze ketenpartners én wijkbewoners. Samen willen we komen tot een vernieuwde wijkaanpak die we straks in de nieuwe gemeente Maashorst verder kunnen uitwerken.
Corona
De verwachting is dat de coronacrisis de zorgvraag binnen het Sociaal Domein vergroot. Ook hierin proberen we het accent te blijven leggen op preventie en vroeg signalering en bevorderen we de (financiële) zelfredzaamheid zoals dit is geborgd in ons armoedebeleid. We zorgen dat er niemand tussen de wal en het schip raakt. Daar waar kan wordt er gebruik gemaakt van het informele netwerk, een voorliggende voorziening en daar waar nodig wordt maatwerk geboden.
Ontmoetingspleinen
Onze ontmoetingspleinen zijn een belangrijke schakel in het wijkgericht werken en dragen bij aan het vormen van een informeel netwerk binnen de wijk. Een centrale plek waar zorg, bewegen en ontmoeten bij elkaar komen. Goede gebouwen die naar behoefte open zijn en waar beheer en exploitatie beheersbaar en betaalbaar blijft. Met de opening van het Ontmoetingsplein Mellepark in 2021 vergroten we de capaciteit en kwaliteit van onze ontmoetingspleinen en ontstaat er een evenwichtige verdeling over de diverse wijken.
Jeugd
Onze ambitie is dat jongeren in de regio kunnen vertrouwen op de best passende hulp, dichtbij huis, aansluitend bij de leefwereld van jongeren en doelmatig. Een toekomstbestendige hulpverlening met aandacht voor overgang naar volwassenheid. In 2021 willen wij de Wegwijzer Jeugd verder door ontwikkelen en gebruiken om de inkoop ‘Specialistische jeugdzorg 2022’ aan te laten sluiten bij deze ambitie.
7. Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid
Milieu en duurzaamheid
In 2015 al stelden we vast dat Uden in 2035 energieneutraal moet zijn. Dat wil zeggen: in 2035 zijn we gemeente-breed in staat om zelf voldoende energie op te wekken. Daarvoor moet nog veel gebeuren. In 2021 zal het accent vooral liggen op het opstellen van nieuw beleid voor zon- en windenergie (bijvoorbeeld in antwoord op de vraag: waar mogen zonneparken en windmolens komen in Uden?) en een stevige visie op de warmtetransitie (in antwoord op de vraag: hoe gaan we bereiken dat al onze wijken straks niet langer afhankelijk zijn van gas?). Betaalbaarheid voor onze inwoners staat daarbij hoog in het vaandel.
Afval scheiden in Uden
Ook in Uden willen en moeten we onze hoeveelheid afval verminderen en het hergebruik verbeteren. Eind 2017 is daartoe bij de laagbouw een nieuwe afvalinzamelmethode ingevoerd. De resultaten zijn erg positief; de hoeveelheid restafval is al gehalveerd. Nu zetten we een volgende stap met een nieuwe inzamelmethode bij hoogbouwwoningen. De invoering vindt gefaseerd plaats, zodat we bewoners zo goed mogelijk kunnen begeleiden bij het scheiden van hun afval en waar nodig maatwerk kunnen bieden. In het najaar starten we met de eerste hoogbouwcomplexen. Het streven is dat in de zomer van 2021 alle hoogbouwcomplexen ‘werken’ met de nieuwe inzamelmethode.
Herinrichtingen
Voor 2021 staan er een aantal herinrichtingen en riolering-reconstructies gepland, zoals de Land van Ravensteinstraat, Violierstraat en de Oude Maasstraat. Bij deze grote projecten passen we klimaat adaptieve maatregelen toe, zoals de aanleg van nieuwe hemelwaterriolering en bovengrondse waterberging. Dit om wateroverlast als gevolg van klimaatverandering zoveel mogelijk te voorkomen.
8. Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing
Woningbouw
Er is nog steeds sprake van een woningtekort in Uden en bouwen gaat helaas vaak gepaard met stevige procedures. Al enkele jaren zetten we in op het versnellen van de realisatie van woningen, daar waar het maar enigszins kan. Gelukkig begint die inzet nu zijn vruchten af te werpen, dus daar gaan we in 2021 intensief mee door. We richten daarbij onze aandacht zowel op bouwontwikkelingen op gemeentegrond (zoals Park Maashorst) als de transitie van bestaande bebouwing naar woningen (zoals het oude Postkantoor). Daarnaast blijven we zoeken naar nieuwe kansen, bijvoorbeeld met initiatiefnemers die mogelijkheden zien om woningen te ontwikkelen. Uitgangspunt daarbij is de ontwikkeling van ‘inclusieve wijken’, ofwel wijken waarin voor iedereen een plekje is, of je nu een specifieke kwetsbaarheid of beperking hebt, of je nu oud bent of jong. We zetten dus in op het bouwen van woningen die een aanvulling zijn op de bestaande woningen in onze wijken, zodat iedereen fijn kan wonen.
Omgevingswet
Binnen de gemeentelijke organisatie zijn de voorbereidingen voor de Omgevingswet die per 1 januari 2022 van kracht is, in volle gang. We trekken daarvoor op met de gemeente Landerd. De ingangsdatum van de Omgevingswet valt immers samen met die van de herindeling. De gemeente Maashorst vormt dan ook ons uitgangspunt. De Omgevingswet maakt het vanaf 2022 mogelijk om sneller en gemakkelijker veranderingen in de fysieke leefomgeving te realiseren. Overleg en afstemming met belanghebbenden aan de beginfase van een project krijgen een belangrijke rol, waarbij de gemeente faciliteert en erop toeziet dat die gesprekken en afstemming zorgvuldig verlopen.
9. Bedrijfsvoering
Financiën
Dit laatste jaar dat we opereren onder de vlag van gemeente Uden, kenmerkt zich door veel dynamiek. Niet alleen door opgaves als de voorbereiding van de herindeling met gemeente Landerd, maar ook door dossiers waar we stevig de tanden in moeten zetten, zoals de energietransitie en het vergroten en verduurzamen van de woningvoorraad. Toch blijkt uit ons huishoudboekje dat we een financieel gezonde gemeente zijn, met gelijkblijvende lasten voor onze inwoners. Een prima basis voor de nieuwe gemeente Maashorst!
10. Bestuur en dienstverlening
Herindeling Landerd-Uden
De gemeenten Landerd en Uden hebben besloten om vanaf 1 januari 2022 samen verder te gaan als een nieuwe gemeente: gemeente Maashorst. De afgelopen tijd is er intensief samen gewerkt om tot een herindeling te komen en dat zullen we ook komend jaar blijven doen. De jaren 2019 en 2020 stonden in het teken van het maken van het herindelingsontwerp, de toekomstvisie en het herindelingsadvies. Deze stukken zijn tot stand gekomen met de inbreng van veel verschillende inwoners en organisaties: tijdens de uitdagingen, tijdens het Festival gemeente Maashorst, tijdens een thematafel en tijdens gesprekken op straat.
Het herindelingsadvies is na vaststelling naar Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant gezonden, conform de Wet Algemene regels herindeling. Gedeputeerde Staten heeft het herindelingsadvies met een positieve provinciale zienswijze doorgestuurd naar de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De minister beslist binnen vier maanden na ontvangst van het advies of er een wetsvoorstel wordt neergelegd aan de minsterraad. Daarna start het formele wetgevingstraject. Dit traject duurt ongeveer een jaar. Voorafgaand aan de herindelingsdatum van 1 januari 2022 vinden in november 2021 verkiezingen plaats voor de gemeenteraad van de nieuwe gemeente. In 2021 werken we verder aan de herindeling, onder andere aan de opbouw van de nieuwe organisatie.
Participatie
Participatie is en blijft belangrijk in Uden. We hebben op basis van gesprekken met ongeveer 40 personen (inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en bestuurders) opgehaald wat er goed gaat en wat er verbeterd kan worden, als het gaat om participatie. Hetgeen is opgehaald, hebben we vertaald naar een aantal participatiedoelen. Deze doelen zijn getoetst én onderschreven op het festival gemeente Maashorst. We gaan aan de slag met het zogenaamd laaghangend fruit en werken het kader verder uit. Dit doen we samen met bewonersgroepen uit Landerd en Uden, want ook in de nieuwe gemeente vinden we participatie belangrijk. Samen komen we tot een visie op participatie in de gemeente Maashorst.
Kindergemeenteraad
We hebben het voorstel voor het instellen van een kindergemeenteraad besproken met verschillende scholen. De scholen zijn enthousiast over het realiseren hiervan. 26 scholen in Uden en Landerd hebben aangegeven mee te doen aan dit initiatief. De start van de kindergemeenteraad is in het schooljaar 2021/2022.