Bestuurlijk voorwoord

Met genoegen bieden wij u de Programmabegroting Maashorst 2022-2025 ter vaststelling aan. In oktober 2021 hebben de raden van de toenmalige gemeenten Landerd en Uden een 1e concept Programmabegroting 2022 ontvangen. Thans bieden wij een geactualiseerde programmabegroting aan.

Ter herinnering, de 1e concept Programmabegroting bevat een structureel sluitend bestedings- en dekkingsplan voor het jaar 2022, zonder OZB-lastenstijging voor onze inwoners en met daarin opgenomen een structurele bestedingsruimte van € 500.000,- voor de nieuwe gemeenteraad. De peildatum van die informatie is augustus/september '21. Nu ligt voor een update met peildatum januari 2022. In het nu aangeboden sluitend bestedings- en dekkingsplan voor het jaar 2022, wordt nog steeds een structurele bestedingsruimte van € 500.000,- voor de nieuwe gemeenteraad aangeboden, zonder OZB-lastenstijging voor onze inwoners.

Zoals in de leeswijzer onder 'disclaimer' is opgenomen, zijn de teksten van het programmaplan zo goed als mogelijk geactualiseerd.
Het college van burgemeester en wethouders stelt u voor om in jaarschijf 2022 enkele budgetten op te nemen voor nieuw beleid of opgevoerde accenten, dan wel wensen vanuit de samenleving, bestuur en gemeentelijke organisatie. Voor het gros van deze budgetten geldt, dat deze enkel betrekking hebben op jaarschijf 2022 en derhalve (nog) niet structureel geraamd zijn. Bij de Kadernota 2023, dan wel het uitvoeringsprogramma, wordt integraal afgewogen welke budgetten structureel geraamd gaan worden voor alle begrotingsjaren. Gelet op de vele ontwikkelingen willen we ons nu vooral richten op de toekomst, en dan met name op de Kadernota 2023 en daarna concreet uitgewerkt in de Programmabegroting 2023.

Het nieuwe beleid, de vertaling van het bestuursakkoord "Samen bouwen we Maashorst", zal zijn plek krijgen in die Kadernota 2023 en de Programmabegroting 2023-2026. Hierbij zal ook een koppeling gemaakt worden naar de bijbehorende financiën.

Om die reden nu geen toelichting op de belangrijkste thema's voor het komend jaar, maar een toelichting op de accenten voor het komend jaar en het financieel beeld. 

Zo staan we er financieel voor

Sinds het aanbieden van de 1e concept Programmabegroting 2022 Gemeente Maashorst, zijn er een aantal (financiële) ontwikkelingen geweest die we hebben verwerkt in deze begroting. We verwijzen hierbij naar de financiële hoofdlijn, onderdeel Bestedings- en dekkingsplan 2022-2025 waar een uitgebreide toelichting is opgenomen.

Het actualiseren en opstellen van een bestedings- en dekkingsplan is altijd een momentopname. Dit bestedings- en dekkingsplan is op basis van informatie tot en met 26 januari 2022.

Daarnaast kunnen we met de opname van een aantal nieuwe wensen -afgeleid van het bestuursakkoord- een goede start maken voor Maashorst. 

(bedragen x € 1.000 / N is negatief en V is positief)

De structurele uitkomst laat zien dat er in 2022 een ruim sluitende begroting is en dat ook de jaren 2024 en 2025 structureel sluitend zijn. In alle jaren is daarin een stelpost van € 500.000,-  opgenomen voor nieuw beleid van de gemeenteraad van Maashorst. Die stelpost wordt deels ingezet ter dekking van de nieuwe accenten.

Voor wat betreft het incidentele deel van het bestedings- en dekkingsplan, worden overschotten en tekorten volgens het bestaand beleid verrekend met de algemene reserve.

Accenten vanuit het Bestuursakkoord 

(bedragen x € 1.000, V = voordeel, N = nadeel)

Onderstaand een toelichting op de wensen/accenten.

Investering fietspaden

In 2022 gaan we onze mobiliteitsvisie herzien en een opstart maken van een geactualiseerde GVVP (Gemeentelijke Verkeer en Vervoerplan). Dit loopt samen op met de op te stellen gemeentelijk omgevingsvisie. Op basis van het huidig geldende GVVP dan wel het nieuwe GVVP zal ten laatste bij het opstellen van de begroting 2024 inzichtelijk zijn welke bedragen op de structurele en incidentele begroting 2024 -2026 moeten worden opgevoerd.
Voor 2022 is een incidenteel bedrag van €100.000,- nodig ten behoeve van uitbreiding van de bestuurlijke ambitie op het gebied van fietsmobiliteit en voor enkele aanvullende tussentijdse aanpassingen in de verkeersveiligheid van enkele fiets- en wandelpaden in en rond de kernen van de Maashorst die niet zijn opgenomen in de MJP (meerjarenplanning) wegenonderhoud."

Subsidie Stg. Eigen Wijzer Maashorst en Campus Uden t.b.v. hybride leren en werken 

De afgelopen jaren zijn verschillende initiatieven van hybride werken en leren door de gemeenten Uden en Landerd ondersteund. Er is subsidie verstrekt aan de hybride leeromgeving (inmiddels uitgemond in de stichting Eigen Wijzer Maashorst) en Campus Uden. De subsidies zijn met incidentele middelen gefinancierd, waardoor voor het hybride werken en leren in 2022 geen structureel budget gereserveerd is in de begroting. Om de doelstellingen in 2022 te waarborgen voor Maashorst, is continuering van het budget nodig. Voor de begroting 2023 en verder, voeren we de integrale discussie of dit structureel geraamd gaat worden. Hiervoor zal ook een evaluatie plaatsvinden.

Subsidie UOV De Kring t.b.v. Ondersteuning startende ondernemers 

In de periode 2019 t/m 2021 heeft UOV De Kring subsidie ontvangen voor ondersteuning en coaching van startende ondernemers in Uden. Doel is om starters binnen de gemeente een succesvolle start te bieden, zodat start-ups succesvol worden en bijdragen aan de lokale economie en werkgelegenheid. Omdat dit voorheen met incidentele middelen is gefinancierd, is hiervoor in 2022 geen budget gereserveerd in de begroting. Budget is nodig om de ondersteuning van starters in de gemeente Maashorst voort te kunnen zetten. Voor het uitrollen naar de hele gemeente Maashorst en het voortzetten van het coachingstraject, is meer budget nodig dan voorheen. Voor de begroting 2023 en verder voeren we de integrale discussie of dit structureel geraamd gaat worden. Hiervoor zal ook een evaluatie plaatsvinden.

Subsidie t.b.v. doorstart van natuurcentrum de Maashorst 

In 2021 heeft de gemeente Oss zich teruggetrokken uit het samenwerkingsverband voor natuureducatie voor basisschoolleerlingen. Door het ontbreken van deze subsidie is bij Natuurcentrum De Maashorst een financieel tekort ontstaan. Voor een goede doorstart heeft het bestuur van het natuurcentrum de gemeente Maashorst om een eenmalige financiële bijdrage gevraagd van € 27.675 voor 2022. Naar rato van het inwoneraantal is bij de gemeente Bernheze een subsidie van € 18.451 ingediend.
Voor het maken van een goede doorstart is aan het bestuur van het natuurcentrum gevraagd om aanvullende informatie te leveren, zoals actuele jaarcijfers, de balans van 2021 en een bedrijfsplan/meerjarige doorkijk 2023-2025.

Pilot gebiedsgericht aanpak natuurgebied de Maashorst (samen met provincie en RNOB) 

We beogen om samen met de provincie en RNOB een pilot op te starten om te proberen natuurgebied De Maashorst onderdeel uit te maken van de Gebiedsgerichte aanpak GGA. Dit in samenwerking met RNOB en de gemeenten Oss en Bernheze. Het bedrag betreft cofinanciering. RNOB en mogelijke andere partners leggen vanuit de regiodeal eveneens een vergelijkbaar bedrag in.

Pilot gebiedsgericht aanpak Graspeel en Odiliapeel gebiedsregisseur (samen met provincie en RNOB) 

We beogen om samen met de provincie en RNOB een pilot op te starten om met een gebiedsregisseur het gesprek in de Graspeel en Odiliapeel aan te gaan over de toekomst van deze gebieden. Met deze pilot wordt tevens beoogd aan te sluiten bij de acties (en middelen) die vanuit de provincie voor dit team worden ingezet.
Bedrag betreft cofinanciering. RNOB legt vanuit de regiodeal eveneens een vergelijkbaar bedrag in.
Wanneer het lukt om samen met de regio en de provincie is de kans groter om aan te sluiten bij het beleid van hogere overheden om op die manier de vraagstukken in de gebied De Graspeel en Odiliapeel samen met die partners op te pakken.
En daarmee de transitie van de landbouw verder vorm te geven.

Woningbehoefteonderzoek op kernniveau 

In Maashorst is het goed wonen. Daarvoor zetten we in op het versnellen van de woningbouwproductie en sturen we actief op variatie in woonvormen en prijsniveaus. We investeren in vitale, krachtige inclusieve kernen en wijken waarin inwoners zoveel mogelijk in hun eigen woonomgeving kunnen blijven wonen. Om hierin te kunnen voorzien, voeren we een woningbehoefteonderzoek (quick-scan) uit op kernniveau, stellen we prestatieafspraken op (externe procesbegeleiding) en geven hieraan uitvoering, brengen we de huidige situatie in relatie tot zelfbewoningsplicht en opkoopbescherming in beeld (inkopen en analyseren gegevens) en harmoniseren we de woonvisie (door ontwikkelen). In dit voorstel zijn de middelen opgenomen om een start te maken met de versnellingsagenda. Eventuele structurele investeringen die nodig zijn om regie op de woningbouwopgave te versterken worden betrokken bij de integrale afweging bij de Kadernota 2023-2026.

Quickscan uitbreidingslocaties bedrijventerreinen 

In het bestuursakkoord is opgenomen dat de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen is onderzocht. Ook is aangegeven dat de locaties bekend zijn en in ontwikkeling zijn. Om een eerste stap te zetten, willen we een quickscan uitvoeren naar mogelijke en kansrijke uitbreidingslocaties voor bedrijventerreinen. Een eerste quickscan naar de nut en noodzaak van de doortrekking van de N605 richting de noordelijke rondweg wordt hierbij meegenomen. Deze scan brengen we ook in relatie met de omgevingsvisie. Om de quickscan uit te voeren hebben we een onderzoeksbudget nodig.

Duurzaamheidsmonitor gemeente Maashorst

Het bouwen van een instrumentarium om voor monitoring en toelichting te zorgen op beleidskeuzes en beleidsvoornemens op het vlak van duurzaamheid en brede welvaart.

Uitbreiding levensbomenbos

In 2021 is het huidige levensbomenbos in gebruik genomen. De verwachting was dat het tussen de 7-10 jaar zou duren om het perceel geheel beplant te hebben. Gebleken is dat dit, met enkele reserveringen voor komend jaar, nu al volledig gevuld is. We hebben al 25 personen moeten teleurstellen. Uitbreiding is derhalve gewenst.

Externe inhuur ten behoeve van uitvoering schuldhulpverlening 

Schuldhulpverlening is een belangrijke gemeentelijke taak. Mede als gevolg van COVID-19 en de bijbehorende maatregelen, zijn de afgelopen jaren meer inwoners in een financieel lastige situatie gekomen. Dit zorgt, versterkt door de extra tijdelijke gemeentelijke uitvoeringstaken (TONK, TOZO), ervoor dat de caseload van onze consulenten tijdelijk zwaarder en groter is geworden. De huidige personele bezetting is onvoldoende om hierop in te spelen en daarmee aan de wettelijke verplichtingen te voldoen.
Incidentele inzet van extra personeel is daarom voor 2022 nodig om verlichting te realiseren, ervoor te zorgen dat we onze wettelijke taak naar behoren kunnen uitvoeren en om grip te krijgen op de situatie. 
De doorvertaling van het bestuursakkoord naar nieuw beleid (o.a. armoedebeleid) is vervolgens de basis voor toekomstige structurele inzet in lijn met de nieuw geformuleerde ambities en doelstellingen. 

Doorontwikkeling branding (voorheen Citymarketing)

Vanwege COVID-19 heeft de branding in de aanloop naar de herindeling stilgelegen. Bestuurlijk is een stevige (toeristische) ambitie neergezet. Om deze ambitie en bijbehorende doelstellingen te realiseren, is het van groot belang dat we dit jaar en de komende jaren fors gaan inzetten op zowel internal branding (‘het huis op orde’) als external branding (laten zien en horen wat onze gemeente allemaal te bieden heeft). Ook willen we de resultaten jaarlijks monitoren, evalueren en bijsturen waarvoor op voorhand onderzoek nodig is. De extra middelen zullen worden ingezet voor de toepassing van diverse huisstijldragers, optimalisatie en promotie van de bezoekerswebsite, doelgroepenonderzoek en een zogenaamde 0-meting.

Goed werkgeverschap / grensoverschrijdend gedrag 

Op dit moment is grensoverschrijdend gedrag heel actueel. Landelijk en helaas ook in onze gemeente. Van maart tot en met juni wordt een project georganiseerd om collega’s op deze problematiek te wijzen en te leren hoe daar in te handelen als zich dergelijke zaken voordoen.

Uitvoering programma dienstverlening

Het programma Dienstverlening is één van de pijlers van de nieuwe organisatie gemeente Maashorst. In 2021 is het dienstverleningsconcept vastgesteld en een uitvoeringsprogramma 2021–2026 opgesteld. Dit plan wordt geïntegreerd in het uitvoeringsplan van het bestuursakkoord dat voor de begroting 2023-2026 wordt uitgewerkt. Om in 2022 voortvarend aan de slag te gaan met het verbeteren van de dienstverlening, worden de volgende onderdelen uit het uitvoeringsplan dienstverlening alvast gestart:

• Aanschaf en implementatie Klantinteractie Servicesysteem (KISS, servicesysteem voor inzicht in klantcontacten organisatiebreed)
• Aanschaf en implementatie van een monitoringstool kwaliteit dienstverlening
• Digitalisering producten en diensten
• Monitoren en verbeteren van de bereikbaarheid

Uitvoering programma participatie 

Participatie (en het verbeteren daarvan) is één van de pijlers van de nieuwe gemeente Maashorst. In 2022 wordt hiervoor een plan uitgewerkt. Voor de begroting 2023-2026 worden nog verdere (uitvoerings)plannen uitgewerkt. Om in 2022 voortvarend aan de slag te gaan met participatie en het kernenbeleid wordt gestart met de volgende acties:

• Evaluatie (overleg)structuur gebiedsplatforms en initiatiefgroepen/vormgeving vernieuwing burgerparticipatie (op maat)
• Opstellen nieuw kernenbeleid 2022-2026 (2022-2023)
• Ontwikkeling Maashorstagenda en uitvoeringsagenda per kern (2022-2023)

Externe begeleiding Harmoniseren accommodatie-en tarievenbeleid

Er ligt een opdracht om het huidige accommodatie-en tarievenbeleid van de voormalige gemeenten Landerd en Uden uiterlijk december 2023 te harmoniseren tot een accommodatie- en tarievenbeleid voor de gemeente Maashorst.
Dit behelst een harmonisatietraject waarbij diverse accommodaties betrokken zijn (o.a. 10 wijk- en dorpshuizen evenals tientallen sportaccommodaties), bijbehorende beheerstichtingen, verenigingen en gebruikers. Uit een evaluatie van de huidige gang van zaken blijkt dat er met betrekking tot deze accommodaties  grote verschillen zijn in beleid, beleidsuitvoering en de dagelijkse praktijk tussen de voormalige gemeenten.
Het nieuw te vormen beleid en de financiële vertaling ervan in huurtarieven, -voorwaarden en subsidies, zullen niet alleen impact hebben op de besturen en verenigingen, maar ook op de vele gebruikers. Wijzigingen in bijvoorbeeld de huurtarieven resulteren namelijk direct in vragen over de toekomstbestendigheid van een vereniging. Het is dus wenselijk om een zorgvuldig en grootschalig participatietraject te doorlopen, waarbij de zelfbeheer-stichtingen, gebruikers van accommodaties en sportverenigingen betrokken dienen te worden om zo te komen tot een gedragen nieuwe werkwijze.
Vanwege de gevoeligheid van dit onderwerp, zowel in de lokale maatschappij als politiek, achten we een externe projectleider als noodzakelijk om bij deze harmonisatie-opgave te ondersteunen. Op deze manier willen we gevoelens van belangenverstrengeling voorkomen onder de stakeholders en dit zorgt ook voor een objectievere blik op de opgave.

Afronding project Digitalisering archieven Landerd/Uden 

Het project digitaliseren archieven van de gemeenten Landerd en Uden (jaren 2020-2021) is nog niet volledig afgerond. Afronding van dit project vindt voor eind 2022 plaats. Hiervoor is in 2022 nog extra budget voor nodig:

• Archiefseries Landerd schonen 225 m1 (Uitbreiding opdracht van VHIC)  | Bestuursarchieven, Milieuvergunningen, Bouw- en Omgevingsvergunningen (deze laatste twee vervallen misschien door retrospectieve vervangen)
• Scannen bouwvergunningen Uden 100 m1 + nascannen rest bouw- en omgevings-vergunningen Landerd 10m1 (Aanbesteding)
• Digitaal archief Uden 2010 tot 31-12-2021
• Audionotulen (griffie) Uden (Aanbesteden)